مشاور مشاغل چه کسی است؟
شغل یا کار یکی از اصلی‌ترین بخش‌های زندگی هر فردی است. کار به انسان هویت می‌دهد و بسیاری از زمینه‌های شکوفایی او را فراهم می‌کند. بخش عمده دوره زندگی هر فردی را زمان کاری و شغلی او تشکیل می‌دهد. همه این موارد اهمیت بالای شغل در زندگی افراد را مشخص می‌کند. انتخاب درست شغل به افراد کمک می‌کند علاوه بر استفاده درست از استعدادها و توانمندی‌های بالقوه خود به رضایت و آرامش در زندگی برسند. مشاور شغلی افراد را برای این مهم راهنمایی می کند. او استعدادها، امکانات، خصوصیات روانی و جسمی فرد را در نظر می‌گیرد و شغلی متناسب با روحیاتش را به او پیشنهاد می‌کند. در واقع، مشاور شغلی به طور کامل با مشاغل مختلف آشناست و با دریافت و بررسی اطلاعات مربوط به توانایی‌ها، استعدادها، امکانات و شرایط فرد متقاضی، بهترین شغل را برای او می‌یابد.
مشاوره شغلی در مراحل مختلف زندگی افراد نقش متفاوتی دارد. در مورد دانش‌آموزی که هنوز رشته تحصیلی و آینده شغلی خود را انتخاب نکرده، مشاور شغلی به بررسی دقیق ویژگی‌های شخصیتی، استعداد و توانمندی‌ها، علایق و شرایط خانوادگی او می پردازد و با توجه به آن‌ها، رشته تحصیلی و به دنبال آن شغل مناسب او را تشخیص و او را در مسیر مناسب قرار می‌دهد. مشاور شغلی در مورد فرد شاغلی که به شغل خود علاقه دارد اما از وضعیت فعلی راضی نیست یا دانشجویی که به رشته خود علاقه دارد اما نمی‌داند برای ورود به شغل چه کار کند، وظایف متفاوتی دارد. او به آن‌ها کمک می‌کند تا از طرفی جنبه‌های مختلف شغل خود از جمله زمینه‌های کارآفرینی، رشد شغلی و راه‌های افزایش درآمد و از طرف دیگر توانمندی‌ها و استعدادهای خود را به خوبی بشناسند. بر اساس این اطلاعات راه‌های مناسب بهبود وضعیت شغلی و پیشرفت را به ان‌ها نشان می‌دهد.
مشاور مشاغل چه طور متوجه میشود چه شغلی مناسب افراد است؟
مشاوره شغلی در بحث سازمانی نیز معنا دارد. مشاور شغلی در یک سازمان به بررسی موقعیت‌های شغلی و سمت‌های سازمانی می‌پردازد و با انجام مصاحبه‌ها و گرفتن تست‌های روانشناسی و شخصیت‌شناسی مناسب از کارکنان، به شناخت کاملی می‌رسد و بهترین شغل برای هر فرد در آن سازمان را مشخص می‌کند. این کار مشاوره شغلی علاوه بر افزایش کارایی و بهره‌وری کارکنان سازمان، رضایت شغلی آنان را نیز فراهم می‌کند. مشاور شغلی باید شنونده و روانشناس خوبی باشد و مهارت‌های ارتباطی و پرسش‌گری مناسبی را داشته باشد. او باید شناخت کامل و خوبی از مشاغل مختلف اعم از ویژگی‌ها، وضعیت درآمدی و شرایط بازار کار داشته و با همه روش‌ها و فنون شناسایی ویژگی‌ها و شخصیت افراد نیز آشنا باشد. در واقع باید انسان شناس متبحری باشد.
وضعیت مشاور شغلی در ایران
در کشور ما حوزه مشاوره شغلی هنوز شکل تخصصی پیدا نکرده است. در حال حاضر در بسیاری از موارد مشاوره شغلی به یافتن شغل توسط کاریابی‌ها یا هدایت افراد به سوی کارآفرینی و برخی موارد جزئی دیگر خلاصه میشود. در صورتی که یکی از مهم‌ترین حوزه‌های مشاوره شغلی، کمک به دانش‌آموزان در یافتن رشته و شغل مناسب‌شان است که به صورت بسیار محدود در برخی موارد انجام میشود. با توجه به روند حذفی کنکور دانشگاه‌ها و تاکید همه معلمان و مشاوران بر انتخاب رشته تحصیلی متناسب با توانایی‌ها، علایق و شرایط دانش‌آموزان، ضرورت وجود این شغل بسیار احساس میشود. از طرفی در سازمان‌ها نیز به نیروی انسانی و رضایت آن‌ها، اهمیت بیشتری نسبت به قبل داده میشود. بنابراین مشاور شغلی به عنوان یک راهنما برای قرار دادن کارکنان در جایگاه شغلی مناسب‌شان در سازمان، یک عنصر کلیدی است. کار مشاور شغلی معمولا به صورت تمام‌وقت است. محل کار او در مدارس، دانشگاه‌ها، سازمان‌ها و مراکز مشاوره شغلی است.
وظایف مشاور شغلی
* شناسایی و ارزیابی توانایی‌ها، استعدادها و علایق مراجعان
* آشنا کردن مراجعان با موارد آموزشی و شغلی از جمله رشته‌های تحصیلی، ویژگی‌های شغلی و شرایط درآمدی شغل
* مصاحبه با مراجعان و گرفتن تست‌های روانشناسی و شخصیت‌شناسی برای شناخت صحیح ویژگی‌ها و خصوصیات آن‌ها
* کسب سایر اطلاعات لازم از مراجعان درباره شرایط زندگی، شرایط محل کار
* راهنمایی و کمک به مراجعان در انتخاب رشته تحصیلی یا شغل مناسب
* برنامه‌ریزی عملی برای افراد برای رسیدن به اهداف و حمایت از آن‌ها
تحصیلات، بازار کار و آینده شغلی مشاور شغلی
در سال‌های قبل رشته تخصصی مشاوره شغلی در دانشگاه‌ها وجود نداشت و فارغ‌التحصیلان رشته‌های روانشناسی، مشاوره و علوم تربیتی این کار را انجام می‌دادند. اما چند سالی است گرایش مشاوره شغلی در مقطع کارشناسی ارشد در برخی از دانشگاه‌ها راه‌اندازی شده و این کمک می‌کند افراد متخصص در حوزه مشاوره شغلی در کشور تربیت شوند. از آنجا که مشاوره شغلی هنوز به صورت حوزه‌ای کاملا تخصصی و مجزا شناخته نشده است، معمولا مشاوره شغلی در کنار مشاوره‌های دیگر تحصیلی و رفتاری به افراد داده میشود. علاقه‌مندان به این شغل می‌توانند در رشته‌های کارشناسی راهنمایی و مشاوره و برخی گرایش‌های روانشناسی یا کارشناسی ارشد مشاوره (به خصوص گرایش مشاوره شغلی)، مشاوره و راهنمایی یا برخی گرایش‌های روانشناسی تحصیل کنند. مشاور شغلی در بخش دولتی و خصوصی در مدارس، دانشگاه‌ها، شرکت‌ها و مراکز مشاوره کار می‌کند. در صورت داشتن تجربه و سرمایه کافی می‌تواند به طور مستقل یک مرکز مشاوره شخصی راه‌اندازی کند. در خصوص وضعیت استخدام و بازارکار فعلی مشاوران شغلی در کشور اطلاعات درستی در دسترس نیست اما با توجه به گرای‌های جدید دانش‌آموزان و والدین‌شان در یافتن رشته تحصیلی و شغل مناسب و همچنین تمایل سازمان‌ها به استفاده از مشاوران شغلی برای رفع مشکلات شغلی و یافتن جایگاه مناسب شغلی کارکنان در سازمان، انتظار می‌رود در سال‌های آتی بازار کار مناسبی پیش روی مشاوران شغلی باشد.
شخصیت‌هایی که مناسب شغل مشاور شغلی هستند؟
در یک انتخاب شغل صحیح و درست، عوامل مختلفی از جمله ویژگی‌های شخصیتی، ارزش‌ها، علایق، مهارت‌ها، شرایط خانوادگی، شرایط جامعه برای هر فرد باید در نظر گرفته شوند. یکی از مهم‌ترین این عوامل ویژگی‌های شخصیتی است. شناخت درست شخصیت هر فرد فرآیندی پیچیده و محتاج به تخصص و زمان کافی است. البته هر فرد ویژگی‌های منحصر به فرد خود را دارد، حتی افرادی که به نوعی تیپ شخصیتی مشابه دارند، باز هم در برخی موارد با یکدیگر متفاوت اند. به طور کلی همیشه افراد موفقی از تیپ‌های شخصیتی مختلف در همه مشاغل هستند و نمی‌توان دقیقا اعلام کرد که فقط تیپ‌های شخصیتی خاصی در این شغل موفق می‌شوند. اما طی تحقیقاتی که صورت گرفته تیپ‌های شخصیتی که برای این شغل معرفی می‌شوند، عموما این کار را بیشتر می‌پسندند و رضایت شغلی بیشتری در آن داشته‌اند.